TORUŃSKA SZKOŁA WYŻSZA - TSW - FORUM

Sylwester

I.PODSTAWOWE INFORMACJE O PRZEDMIOCIE
NAZWA JEDNOSTKI PROWADZĄCEJ KIERUNEK
TORUŃSKA SZKOŁA WYŻSZA
PRZEDMIOT
Społeczno-etyczne problemy współczesnej Europy
KIERUNEK
Administracja w Unii Europejskiej
ROK STUDIÓW

FORMA ZAJĘĆ
wykład
LICZBA GODZIN
Zgodnie z planem studiów
PROWADZĄCY
Ks. prof. ChAT. dr hab.
Mirosław A. Michalski
LICZBA PUNKTÓW ECTS

II.PRZEDMIOTY WPROWADZAJĄCE

Historia Filozofii i Etyki, Wielkie Religie Świata.

III.WYMAGANIA WSTĘPNE

Brak predykatów - wpisanie na semestr.

IV.ZAŁOŻENIA I CEL PRZEDMIOTU
Celem zajęć jest wprowadzenie studentów w najbardziej podstawowe problemy i zagadnienia związane z problemami społeczno- etycznymi współczesnej Europy, stanowiącej wspólnotę nie jednolitych prawnie, religijnie i kulturowo krajów. Student w tym zakresie otrzyma wiedze o charakterze ogólnym. W tym celu zostanie zapoznany z nie tylko z najważniejszymi, często kontrowersyjnymi w ich stawianiu i próbach rozwiązania, problemami, jakie spotykamy we współczesnej Europie, ale zapozna się także z problemami najważniejszymi związanymi z etyką opisową – etiologią- jako nauką o moralności oraz z zagadnieniami i strukturą etyki normatywnej, wartościującej rozumianej jako nauka moralności, oraz z trzecim ważnym jej działem metaetyką i obszarem jej działalności. Student zostanie również zapoznany z najważniejszymi historycznymi stanowiskami, kierunkami i szkołami etycznymi oraz ich reprezentantami, tak, aby umiał identyfikować poglądy i stanowiska etyczne oraz głoszone przez nich wartości.
Zajęcia mają wyrobić u studenta nawyk analitycznego i krytycznego myślenia, wspomóc w wypracowywania własnego stanowiska, oraz ułatwić poprawne formułowania i wypowiadania wniosków w ramach podejmowanych prób samodzielnego rozwiązywania problemów.

V.WARUNKI I FORMY ZALICZENIA PRZEDMIOTU

W celu uzyskania zaliczenia przedmiotu niezbędne jest aktywne uczestniczenie w zajęciach, wysłuchanie wykładów, udział w dyskusjach, przygotowywanie – opracowywanie wybranych zagadnie i zapoznanie się, w ramach pracy własnej studenta, przynajmniej z lekturami obowiązkowymi.
VI.TREŚCI PROGRAMOWE

1. Etyka jako filozofia praktyczna. Próba umiejscowienia etyki jako filozofii wartości w arystotelesowskim podziale filozofii. Co to jest etyka i kto to jest etyk? Podstawowe działy etyki i ich obszary: metaetyka, etyka opisowa, etyka normatywna (agatologia, aretologia, deontologia), etyka ogólna, etyka szczegółowa.Różne etyki, ich obszary, uwarunkowania i ograniczenia, implikacje., etyka heteronomiczna, etyka autonomiczna, etyka religijna, etyka niezależna. Norma co to jest norma ( kodeks normatywny) , w jaki sposób powstają normy – źródła norm, kto tworzy normy, funkcje i zadania norm – stosunek normy do wartości, zmienność wartości i stałość norm? Wartość, co to jest wartość, skąd wiemy ze cos jest wartością, w jaki sposób istnieją wartości (obiektywizm, subiektywizm, racjonalizm), czym są wartości (byt idealny, atrybut świata fizycznego, cecha pewnych przedmiotów, relacja), w jaki sposób poznajemy wartości (z objawienia, z rozumu, intuicji, zmysłu moralnego, z doświadczenia i praktyki, przekaz społeczny – socjalizacja. Etyka a moralność, norma i wartość a moralność, moralność w sensie neutralnym i moralność w sensie wartościująco-oceniającym, kwestia problemów, konfliktów i wyborów moralnych. Problem prawdy w etyce, różne koncepcje prawdy i ich konsekwencje dla etyki, klasyczna definicja prawdy, nieklasyczne definicje prawdy: pragmatyzm (utylitaryzm), konwencjonalizm, hermeneutyka, prawda a dobro.

2. Co znaczy żyć szczęśliwie? – krótki zarys i przegląd stanowisk i idei etycznych. Intelektualizm etyczny Sokratesa Czy człowiek jest z natury dobry? Dlaczego człowiek czyni zło, co jest źródłem zła, niewiedza i głupota próby znalezienia odpowiedzi. Posokratyczne szkoły etyczne: cynicy (Antystenes, Diogenes z synopy) – samowystarczalność, organiczanie potrzeb, uniezależnienie się od ludzi i od rzeczy, cyrenaicy (Arystyp z Cyreny, Hegezjasz) – hedonizm, przyjemność cielesna, zmysłowa jako dobro najwyższe w życiu człowieka, szczęście polega na maksymalizacji i kumulacji przyjemności. Platon – etyka cnót, cnota i wiedza, prawda, dobro i piękno, sprawiedliwość i dobro. Arystoteles – teoria cnoty, zasada złotego środka, przyjaźń jako główny cel życia moralnego. Starożytne szkoły etyczne – szkoły hellenistyczne: epikureizm, stoicy, sceptycy. Tomasz z Akwinu i prawo naturalne. Kant – prawo moralne, imperatyw kategoryczny, Utylitaryzm i pragmatyzm- J. Lock. J.S.Mill. Etyka chrześcijańska jako etyka eudajmonistyczna – co to jest eudajmonizm jego różne rodzaje (eudajmonizm imamentny, eudajmonizm transcendentny, eudajmonizm jednostkowy, eudajmonizm społeczny), źródła etyki chrześcijańskiej, jej cele.

3. Wolność, godność i odpowiedzialność człowieka – zagrożenie ludzkiej wolności i godności, człowiek w państwie i w społeczeństwie, wolność i godność człowieka a problemy bezpieczeństwa wewnętrznego i międzynarodowego. Ingerencja państwa i jego służb w życie jednostki i rodzin. Działania człowieka w kontekście jego odpowiedzialności wobec przyszłych pokoleń – problem bezpieczeństwa społecznego, ekologicznego i ekonomicznego. Indoktrynacja i socjalizacja a informatyzacja i globalna sieć. Czy w przyszłym świecie będzie miejsce dla wolności i godności jednostki?

4. Planowanie i kontrola narodzin, sztuczne zapłodnienie, aborcja – perspektywa historyczna, stanowiska wobec aborcji i antykoncepcji w różnych epokach historycznych i szerokościach geograficznych. Współczesna Europa wobec problemu sztucznego zapłodnienia, antykoncepcji i aborcji, aspekty prawne i etyczne, stanowiska i przesłanki o charakterze religijnym (chrześcijaństwo, islam, judaizm, buddyzm, hindiuzm).

5. Kontrola genetyczna i manipulacje genetyczne, klonowanie – Zabawa w Pana Boga? Czy człowiek może zastąpić Boga w kontekście postępu medycyny i nauki. Na ile rozwój inżynierii genetycznej jest włączeniem się człowieka jako stworzenia w proces współdziałania z Bogiem – Stwórcą nad ulepszaniem świata i komfortu życia ? Aspekty moralne, prawne, religijne i społeczne. Czy ingerencja w genetykę człowieka może przyczynić się do jego zagłady? Wizja faszyzmu czy lepszej rzeczywistości. Tworzenie ludzi doskonałych, odrzucenie tego co naturalne. Produkcja żywności modyfikowanej genetycznie- troska o najbiedniejszych i niedożywionych czy troska o interesy producentów i sukces gospodarczy? Na ile MGO mogą stanowić zagrożenie dla ekosystemów a tym samym dla człowieka. Problem odpowiedzialności wobec przyszłych pokoleń.

6.Problemy płciowości – co to jest płeć, jaki są jej rodzaje i co decyduje o płci człowieka, płeć biologiczna i psychiczna a płeć w świetle prawa. Homoseksualizm, transwestytyzm, transseksualizm, problem tzw. „trzeciej płci”. Aspekty prawne, moralne, religijne i obyczajowe. Konteks historyczny, prawny, kulturowy i religijny w określone uwarunkowania społeczne. Problem teleologiczności w kontekście braku identyfikacji płciowej.

7. Pedofilia jako przemoc seksualna wobec nieletnich. Co to jest w świetle prawa pedofilia, kto to jest pedofil – umocowania prawne definicji. Typologia postaw i sprawców. Problem wieku w różnych okresach historycznych i systemach prawnych. Historyczne, religijne i kulturowe próby uzasadnienia oraz uwarunkowania przemocy seksualnej wobec dzieci. Sposoby zapobiegania pedofilii oraz terapia sprawców przemocy seksualnej na przykładzie wybranych krajów.

8. Samobójstwo- odwaga czy tchórzostwo. Ucieczka czy wyraz dojrzałości. Typologia – rodzaje samobójstw i ich przyczyny. Moralna odpowiedzialność samobójcy wobec najbliższych i społeczeństwa. Historyczny kontekst związany z pojmowaniem samobójstwa jako śmierci honorowej. System halach jako działanie na rzecz życia. Problem uzasadnienia samobójstwa jako wyrazu heroiczności w kontekście wydarzeń historycznych, społecznych, religijnych. Ofiara życia w obronie wartości, najbliższych, jako protest przeciwko niesprawiedliwości i krzywdzie. Prawno-kościelne regulacje dotyczące samobójców. Czy samobójca to człowiek zdrowy umysłowo skoro działa w niezgodzie z podstawowym odruchem dążącym do ratowania i zachowania życia za wszelka cenę?

9. Kara śmierci – kara, zemsta czy radykalna forma obrony przed jednostkami niezsocjalizowanymi, stwarzającymi zagrożenie dla jednostek, społeczności, interesów państwowych i gospodarczych. Moralne, prawne i religijne aspekty związane z orzekaniem i wykonywaniem kary śmierci. Poczucie ekspiacji poprzez śmierć u sprawcy przestępstwa w obliczu orzeczonej kary śmierci – zgoda na sprawiedliwy los czy ucieczka przed samym sobą i innymi?

10. Eutanazja- co to jest eutanazja i jakie wyróżniamy jej rodzaje, problem definicji i typologii. Czy eutanazja jest zjawiskiem powszechnym i w jakich warunkach. Czy eutanazja to ucieczka w perspektywie zmiany jakość życia? Eutanazja jako skutek kryzysu rodziny i wartości, zmian społecznych i modelu życia, konsumpcjonizmu, kreowania kultu młodości, operatywności i fizycznego piękna. Czy eutanazja jest formą pozbywania się osób chorych i cierpiących w stosunku do których bezradna jest medycyna, czy też faktyczne ludzi którzy w odczuciu innych stanowią dla nich bagaż, są nieproduktywni, odstają od ogólnie przyjętych wzorców, godzą w poczucie estetyki i komfortu życia. Jak dalego jest od eutanazji do faszystowskiej selekcji prawa do życia. Historyczne, religijne, społeczno-obyczajowe aspekty eutanazji. Filozoficzno-etyczne stanowiska popierające eutanazje jako wyrazu ludzkiej odpowiedzialności wobec społeczności i państwa lub możliwości wyboru w chwili zmiany jakości procesu życia – chęci uniknięcia nadmiernego cierpienia. Eutanazja i jej różne aspekty w krajach Unii Europejskiej.

11. Transplantacje/transfuzje krwi – aspekty prawne, moralne i religine- od kogo i kiedy można pobierać narządy i krew, komu i kiedy można podawać, czy zawsze należy czynić to za wiedzą i zgodą – w kontekście etyki lekarskiej aby ratować każde życie. Problem pozyskiwania narządów do przeszczepów –porwania, uprowadzenia, celowe okaleczanie. Międzynarodowy rynek zajmujący się handlem narządami. Pobieranie narządów od osób skazanych na śmierć – czy grozi to docelowo rygoryzmem prawny, kiedy będzie większe zapotrzebowanie na organy i narządy? Problem odpowiedzialności moralnej osoby ratującej swoje życie narządem z niewiadomego pochodzenia. Odpowiedzialność osób dających narządy od osób chorych.

12 Laicyzacja i sekularyzacja w kontekście kryzysu wartości w Europie - Religia, co to jest, jakie są rodzaje religii jej geneza. Funkcje i zadania religii w zyciu jednostek i społeczności. Czy w Europie zauważalne są procesy sekularyzacyjne i laicyzacyjne, jaki są tego przyczyny, objawy i jakie mogą być skutki? Co to jest sekularyzacja a co to jest laicyzacja, jaki są między nimi różnice. W jakim kierunku pójdzie religijność współczesnego Europejczyka w kontekście laicyzacji i sekularyzacj – poza instytucjonalne formy religijności prywatnej? Fundamentalizm religijny – lekarstwo na kryzys wartości i religijności? Próba ucieczki przed koniecznością wolnych wyborów i poczuciem pustki?

13. Rodzina, małżeństwo, rozwód – czy przezywamy dziś kryzys rodziny i małżeństwa w Europie. Funkcje i zadania rodziny. Co to jest rodzina, co to jest małżeństwo, kto może zawrzeć małżeństwo i stanowić rodzine. Aspekty prawne, obyczajowe i religijne. Problem rozwodu i opieki nad dziećmi. Zmiany społeczne i gospodarcze a rodzina.

14. Problem tolerancji – co to jest tolerancja?, Tolerancja a przyzwolenie i propagowanie, tolerancja a granice ludzkiej wolności, tolerancja w perspektywie paradygmatów i schematów kulturowych, tolerancja w granicach obyczajowości, seksualności i religijności w perspektywie przemian kulturowych i różnorodności w zróżnicowanej narodowościowo, religijnie i kulturowo Europie. Spór o granice tolerancji. Co to znaczy, że jestem tolerancyjny.

VII.METODY DYDAKTYCZNE

Wykład, prezentacje multimedialne, praca z tekstem, dyskusja.

VIII.LITERATURA

Literatura podstawowa

A.MacIntayer, Krótka historia etyki, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1995.
E. Ciupak, Religia i religijność, Warszawa 1982.
Etyka, red. H. Jankowski, PWN, Warszawa 1975.
Mały słownik etyczny, red. S. jedynak, Bydgoszcz 1994.
Przewodnik po etyce, red. P. Singer, Warszawa 1998.
H. Swienko, Religia i religie, Warszawa 1981.
W. Tyburski, A. Wachowiak, R. Wiśniewski, Historia filozofii i etyki do współczesności, Toruń 2002
W. Słomski, Etyka, Warszawa 2007.
W. Słomski, Bioetyka, Warszawa 2007.
M. Klocker, M i U Tworuschka, Etyka wielkich religii, Warszawa 2002.
M. A. Michalski, M. Zaporowicz, Pedofilia jako przemoc seksualna wobec nieletnich. Typologia postaw i sprawców, w: Przemoc i agresja w szkole – próby rozwiązania problemu, red. Andrzej Rejzner, Wyższa Szkoła Pedagogiczna Towarzystwa Wiedzy Powszechnej w Warszawie, Warszawa 2008, s. 453-463.
M. A. Michalski, M. Zaporowicz, Terapia sprawców przemocy seksualnej wobec dzieci na przykładzie wybranych krajów , w: Współczesna administracja. Zeszyty Naukowe Toruńskiej Szkoły Wyższej 5/2009, red. Anna Zaborowska, Toruń 2009, s. 225-239.
M. Rusecki, Istota i geneza religii, Lublin-Sandomierz 1997.

Literatura uzupełniająca

P. Aszyk, Konflikty moralne a etyka, Kraków 1998.
Etyka, red. P. Vardy, P. Grosch, Poznań 1995.
Diogenes Laertios, Żywoty i poglądy słynnych filozofów, PWN, Warszawa 1984.
Słownik terminów i pojęć filozoficznych, red. A. Podsiad, PAX, Warszawa 2000.
P. Kunzmann, F. Burkard, F. Wiedmann, Atlas Filozofii, Warszawa 1999.
J. Maritain, Dziewięć wykładów o podstawowych pojęciach filozofii moralnej, Lublin 2001.
R. Spaemann, Podstawowe pojęcia moralne, Lublin 2000.
T. Ślipko, Zarys etyki szczegółowej, T.I. Etyka osobowa, Kraków 2005
T. Ślipko, Zarys etyki szczegółowej, T.II. Etyka osobowa, Kraków 2005
T. Ślipko, Zarys etyki ogólnej, Kraków 2005
M. A. Michalski, Problem zagrożeń ekologicznych w społecznym nauczaniu Kościoła katolickiego, w: Ekonomia Ekologia Etyka, red. W. Tyburski, Toruń 1996, s.99 – 109.
M. A. Michalski, Edukacja ekologiczna w nauczaniu religii w szkole, w: Decentralizacja – Regionalizacja – Ekologia, Studium filozoficznych, społeczno – politycznych i edukacyjnych aspektów ekologii z perspektyw „małych ojczyzn”, red. A. Papuziński, WSP Bydgoszcz 1998, s. 166 – 172.
M. A. Michalski, Kryzys w etyce a etyka środowiskowa, w: Etyka środowiskowa teoretyczne i praktyczne implikacje, red. W. Tyburski, Toruń 1998, s. 139 – 144.
M. A. Michalski Edukacja ekologiczna w szkole w świetle założeń ekonomii proekologicznej, w: Kultura ekologiczna – Transformacja – Biznes, red. Andrzej Papuziński, Sławomir Baczulis, Bydgoskie Towarzystwo Naukowe, Bydgoszcz 1999, s. 95 – 101.
M. A. Michalski Znaczenie opisów Stwórcy i stworzenia w Psalmach dla edukacji ekologicznej, w: Między niebem a ziemią. Ku etyce ekologicznej, red. A. Dyduch – Falniowska i inni , Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, Kraków 2000, s. 241 – 252.
M. A. Michalski Nowy Katechizm Kościoła katolickiego wobec człowieka i środowiska przyrodniczego, w: Polityka – Ekologia – Kultura. Społeczne przesłanki i przejawy kryzysu ekologicznego, red. A. Papuziński, Bydgoszcz 2000, s.79 –86..
M. A. Michalski Stanowisko Organizacji Świadków Jehowy wobec zagrożeń ekologicznych w: Humanistyka i Przyrodoznawstwo 6, red. Z. Hull, Olsztyn 2000, s. 209 – 216.
M. A. Michalski, Liturgia Mszy Świętej Kościoła Polskokatolickiego a edukacja ekologiczna, w: Edukacja ekologiczna wobec wyzwań XXI wieku, red. Jan Dębowski, Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko– Mazurskiego, Olsztyn 2001, s.125 – 128.
M. A. Michalski Stanowisko Organizacji Świadków Jehowy wobec filozofii u końca XX wieku , w: Stan i perspektywy filozofii. Filozofia a przełom wieków.. red. M. Woźniczko, WSP, Częstochowa 2003, ss.145 – 150.
M. A. Michalski, Religia i filozofia w szkole. Razem czy osobno? w: Filozofia w szkole IV Tradycje, przemiany, dążenia, w procesie integracji europejskiej. red. B. Burlikowski W. Rechlewicz W. Słomski, Kielce 2003, s.459 – 467.
M. A. Michalski, Miejsce edukacji ekologicznej w ramach kształcenia filozoficznego w świetle celów ogólnych zawartych w podstawach programowych dla nauczania filozofii w szkołach średnich, w: : Filozofia w szkole VII Współczesne kierunki filozoficzne. red. W. Rechlewicz, Kielce 2006, ss. 81-87.
M. A. Michalski, Laicyzacja i ewangelizacja w kontekście kryzysu ekologicznego w: Sekularyzacja a ewangelizacja, red Ł. Kamykowski, Kraków 2006, s. 99 – 116.
M. A. Michalski, M. Zaporowicz, Aktualność myśli pedagogicznej Jana Jakuba Rousseau na przełomie wieków XX i XXI, w: Polska i świat na przełomie tysiącleci. Zeszyty Naukowe Toruńskiej Szkoły Wyższej, 1/2007. Toruń 2007 s. 125-136.
M. A. Michalski, M. Kwapiszewska Antas, Chrześcijaństwo w:: Ekorozwój i Agenda 21. Interdyscyplinarny model kształcenia, (podręcznik) red. Piotr Pieczyński, Szczecin 2007, s.92-106.
M. A. Michalski, M. Kwapiszewska Antas, Bioetyka w: Ekorozwój i Agenda 21. Interdyscyplinarny model kształcenia, (podręcznik) red. Piotr Pieczyński, Szczecin 2007, s. 150-160.
M. A. Michalski, Religia, jej funkcje i zadania a współczesne rozumienie wolności człowieka, w: Kondycja człowieka, red. Tadeusz Dzidek, Łukasz Kacykowski, Wydawnictwo Naukowe PAT, Kraków 2007, s. 29-56.
M. A. Michalski, B. Skowroński, Kościół Polskokatolicki w kraju i na obczyźnie, w: Z.J. Winnicki , T. Dębowski (red.), Nierzymskokatolickie Kościoły chrześcijańskie we współczesnej Polsce, Toruń 2007, s. 152-169.
M. A. Michalski, Odejście od obowiązkowego celibatu duchownych w Polskim Narodowym Kościele Katolickim i Kościele Polskokatolickim, w: Biskup-prezbiter-diakon.Perspektywa polskokatolicka i rzymskokatolicka, red. Jacek Jezierski, Olsztyn 2008, s. 55-65, wyd. Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne.
M. A. Michalski, w: Kształtowanie osobowości – charakteru w myśli Witolda Rubczyńskiego, w: Wybrane zagrożenia rozwojowe dzieci i młodzieży, red A. Chudzik, wyd. WSHE w Łodzi, Łodź 2008 , s. 39-50.